Saopšenje SPC

U obnovljenom manastiru Žitomisliću u Hercegovini i u Beogradu, pod predsedništvom Njegove Svetosti Patrijarha srpskog Gospodina Pavla, održano je, od 15. do 26. maja 2005. godine, redovno zasedanje Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve. U radu Sabora učestvovali su svi eparhijski arhijereji Srpske Pravoslavne Crkve. Ovo redovno zasedanje Svetog Arhijerejskog Sabora započeto je 15. maja u manastiru Žitomisliću do temelja razorenom tokom ratnog sukoba u poslednjoj deceniji 20. veka, a sada potpuno obnovljenom. Toga, prvoga dana rada Sabora Njegova Svetost Patrijarh srpski Gospodin Pavle služio je, uz sasluženje prisutnih arhijereja, sabornu svetu arhijerejsku Liturgiju, na kojoj je izvršeno svečano osvećenje ove obnovljene drevne pravoslavne svetinje u dolini Neretve, kao i svečano proglašenje novoproslavljenih svetih sveštenomučenika, postradalih za pravoslavnu veru u vreme drugog svetskog rata, i svetog ispovednika Varnave, episkopa hvostanskoga. Njihova imena su uneta u diptihe svetih Pravoslavne Crkve, na slavu Imena Božjeg, a na radost punoće Crkve Pravoslavne. Od 16. do 26. maja Sabor je zasedao u Beogradu. Sabor je sa zadovoljstvom konstatovao da su spoljašnji radovi na Hramu Svetog Save na Vračaru uspešno završeni i poziva sve dobrotvore i priložnike, dosadašnje i nove, da pomognu radove na njegovom unutrašnjem uređivanju, kao što je i do sada sa velikom ljubavlju činjeno. Isto tako, Sabor je zahvalan svim vernicima Srpske Pravoslavne Crkve što su se svesrdno odazvali apelu svoje Majke Crkve da prilozima pomognu obnovu manastira Hilandara na Svetoj Gori, stradalog u požaru, kao i opstanak ugroženog srpskog naroda na Kosovu i Metohiji. Kao i ranijih godina, Sabor je posebnu pažnju posvetio utvrđivanju jedinstva i vekovnog kanonskog poretka Pravoslavne Crkve i prevazilaženju svih izazova i iskušenja koja ga ugrožavaju. S tim u vezi, Sabor je izrazio svoje duboko žaljenje zbog teškoća u kojima se našla Majka svih Crkava, sveta Jerusalimska Patrijaršija, kao i čvrstu veru da će blagodat Groba Gospodnjeg i sila Vaskrsenja učiniti da one uskoro budu prevaziđene. Sabor je, takođe, molitveno uveren da će biti isceljene rane raznih raskola u pravoslavnom svetu. Duboko žaleći što raskolnička crkvena jerarhija u Republici Makedoniji nije bila dovoljno odgovorna i iskrena u dosadašnjem dijalogu o prevazilaženju raskola i što se nije odazvala mnogokratnim pozivima Njegove Svetosti Patrijarha da se vrati blagodatnom i spasonosnom jedinstvu Crkve, Sabor je primio na znanje patrijarašku potvrdu izbora mitropolita veleskog i povardarskog Jovana za Arhiepiskopa ohridskog i Mitropolita skopskog, predsednika Svetog Sinoda autonomne Ohridske Arhiepiskopije i njenog Predstojatelja, a zatim odobrio konačni tekst Patrijaraškog i Saborskog Tomosa o autonomiji Ohridske Arhiepiskopije, koji će uskoro biti dostavljen Vaseljenskoj Patrijaršiji u Carigradu i svim pomesnim Pravoslavnim Crkvama u svetu. Da bi pobožni narod u Makedoniji shvatio svu pagubnost raskola i neophodnost crkvenog jedinstva, Sabor mu saopštava da se odluka Srpske Pravoslavne Crkve iz 1967. godine o prekidu liturgijskog i kanonskog opštenja sa episkopatom i sveštenstvom koji je u raskolu ubuduće odnosi i na sve vernike koji, i posle tolikih decenija snishođenja i tolikih apela Majke Crkve, ostanu uporni u raskolu. Istovremeno, Sabor se nada da će najnovije pismo Njegove Svetosti Patrijarha srpskog Pavla poglavaru Crkve u raskolu, Arhiepiskopu Stefanu, napisano upravo u danima saborskih zasedanja, imati duhovnoga ploda. U okviru brige za jedinstvo i kanonski poredak Crkve, Sabor izražava i svoje žaljenje zbog nekanonskih postupaka pojedinih predstavnika sestrinske Rumunske Pravoslavne Crkve na kanonskom području Srpske Pravoslavne Crkve i poziva iste da se ubuduće od njih uzdrže. U vezi sa konstatovanim različitim ocenama koraka koje treba preduzeti na Kosovu i Metohiji po pitanju obnove uništenih srpskih pravoslavnih svetinja, kao i zaštite tamošnjeg srpskog naroda i svih ugroženih etničkih zajednica, Sabor je odlučio da se povuče tužba koju je episkop raško-prizrenski Artemije podneo Međunarodnom sudu za ljudska prava u Strazburu protiv četiri evropske države i da o svojoj odluci obavesti domaću javnost i relevantne međunarodne činioce. Sabor je takođe, verifikovao Memorandum o razumevanju o dogovorenim opštim načelima za obnovu objekata Srpske Pravoslavne Crkve na Kosovu i Metohiji, potpisan u ime Svetog Arhijerejskog Sinoda od strane Njegove Svetosti Patrijarha srpskog G. Pavla, i stavio u dužnost Svetom Arhijerejskom Sinodu i Odboru Svetog Arhijerejskog Sabora za Kosovo i Metohiju, da se staraju o sprovođenju Memoranduma preko člana Komisije za obnovu hramova, Njegovog Preosveštenstva vikarnog Episkopa lipljanskog Teodosija. Sabor apeluje na Savet Evrope, UNESKO, državne organe Srbije i sve druge činioce da ta obnova što pre počne. Sabor osuđuje svojatanje srpskih pravoslavnih svetinja na Kosovu i Metohiji od strane albanskih ekstremista i poziva sve odgovorne u Srbiji i svetu da zaštite imovinu Srpske Pravoslavne Crkve na Kosovu i Metohiji. Ujedno poziva i sve prognane i raseljene Srbe sa Kosova i Metohije da se vrate na svoja ognjišta, a odgovorne međunarodne činioce da taj povratak omoguće. Bez povratka prognanih, svaka priča o dostignutim standardima na Kosovu i Metohiji predstavlja laž, ciničnu prevaru i krajnje licemerje. Sabor se sa dužnom pažnjom bavio i pitanjima i perspektivama prosvete i školstva Srpske Pravoslavne Crkve, kao i katihetske službe u parohijama i verske nastave u školama. Donete su odluke koje će doprinositi unapređenju i jedne i druge. Sabor pozdravlja osnivanje “Logosa”, prve crkvene televizije, u Eparhiji žičkoj, i žali što pojedini nosioci lokalne vlasti u Trsteniku pokušavaju da osujete njen rad. Sabor, takođe, odlučuje da se stručnoj Komisiji Svetog Sinoda Srpske Pravoslavne Crkve poveri provera privatnog prevoda Svetog Pisma u izdanju izdavačke kuće “Glas Crkve” u Valjevu, a da se dotle obustavi njegova dalja distribucija. Sabor je, dalje, odlučio da se intenzivno radi na poboljšanju teksta Ustava Srpske Pravoslavne Crkve i preporučio autonomnoj Ohridskoj Arhiepiskopiji da počne sa izradom Ustava za svoj delokrug. Sabor izražava duboku zabrinutost zbog pojava antipravoslavnog i antisrpskog nasilja u Hrvatskoj. Tim povodom upućuje poseban apel hrvatskoj državi i međunarodnoj zajednici. ÄŒlanove Sabora brinu i pojedini ekstremistički incidenti u Raškoj oblasti, upereni protiv srpskog naroda, zatim njegove teškoće u Republici Srpskoj i, najzad, stalna histerična medijska kampanja protiv Mitropolije crnogorsko-primorske, srpskog naroda i državne zajednice Srbije i Crne Gore, koja se sprovodi u Crnoj Gori. Sabor izražava zadovoljstvo zbog razumevanja koje država Srbija pokazuje za prava i potrebe Srpske Pravoslavne Crkve i očekuje što skorije donošenje Zakona o vraćanju nepravedno oduzete crkvene imovine, zakonsko regulisanje prisustva tradicionalnih Crkava i verskih zajednica na državnim medijima i druge potvrde opredeljenja za status Crkve u društvu po standardima demokratskih država Evrope. Sabor, dalje, traži od Vlade Srbije da zaštiti prirodu Mokre Gore, Zlatibora i Tare od ekoloških pretnji i opasnosti kojima je taj jedinstveni divni kraj Srbije izložen. Sabor je, najzad, odlučio da, zbog naraslih duhovih potreba i mnogostruko uvećane duhovno-prosvetne misije Crkve, poveća broj članova Svetog Arhijerejskog Sinoda za dvojicu novih članova. Shodno tome, Sveti Arhijerejski Sinod Srpske Pravoslavne Crkve ima od sada pa ubuduće sedam članova. U novom sazivu Sinod sačinjavaju, pored Patrijarha srpskog G. Pavla, kao predsednika, sledeći arhijereji: mitropolit zagrebačko-ljubljanski G. Jovan i episkopi: zvorničko-tuzlanski G. Vasilije, bački G. Irinej, timočki G. Justin, šumadijski G. Jovan i budimljansko-nikšićki G. Joanikije