Sveti Nikola je rođen u gradu Patari u Likiji u Maloj Aziji kao jedinac sin bogatih i uglednih roditelja. Svoj duhovni život započeo je u manastiru „Novi Sion“ kod svog strica, svetog Nikolaja episkopa patarskog.
Po smrti roditelja, vođen čudesnim nebeskim glasom, krenuo je u narod da širi veru, pravdu i milosrđe. Ubrzo posle toga postao je arhiepiskop mirlikijski. U vreme progona hrišćana, pod carevima Dioklecijanom i Maksimijanom, dospeo je u tamnicu, ali je i tamo nastavljao svoje propovedi.
Prisustvovao je Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji, i tu, u borbi za istinu udario jeretika Arija zbog čega je odstranjen sa Sabora i od arhijerejske službe. Čudesnim javljanjem Gospoda Hrista i Presvete Bogorodice nekolicini prvih arhijereja, svetitelj je vraćen na Sabor i u službu.
Još za života ljudi su ga smatrali svetiteljem i prizivali u pomoć u mukama i nevoljama, a on je samom svojom pojavom donosio utehu, tišinu i dobru volju među ljude. U starosti kratko je bolovao i upokojio se 343. godine.
Sveti Nikola se smatra zaštitnikom: dece, učenih ljudi, trgovaca, mornara i putnika uopšte.
Nekada se na svim hrišćanskim brodovima nalazila ikona svetog Nikole a on se posebno praznovao duž Jadranskog i Sredozemnog mora gde je bio običaj da se na taj dan ne isplovljava, a da se brodovi na pučini usidre i plovidbu nastave sutradan.
Sveti Nikola je umro u petak 6. decembra (to je u našem veku 19. decembar po novom ili Grigorijanskom kalendaru) 343. godine i sahranjen je u sabornoj crkvi u Miri. Tu je njegovo telo počivalo više od šest vekova, a hrišćani su dolazili na njegov grob i dovodili svoje bolesne.
Običaji za Svetog Nikolu
Sveti Nikola se slavi sa posnom trpezom jer „pada“ u vreme Božićnog posta. Taj dan je u crkvenom kalendaru obeležen crvenom bojom.
Veruje se da bi na današnji dan trebalo odložiti sva planirana putovanja.
Običaj je da se deci uoči Svetog Nikole u cipelice potajno stavljaju pokloni. Ovaj običaj je potekao od toga da Sveti Nikola svoja dobročinstva nikada nije činio javno. Isti motiv se vezuje i za Božić Batu.
Slavi se i 22. maja, u znak sećanja na dan kada su njegove mošti 1096. godine prenete iz Mira u Likiji u Bari i položene u crkvu svetog Jovana Preteče.
Svetom Nikoli je posvećeno više od 1.100 crkava u Srbiji. Danas je hramovna slava u istoimenim crkvama u Prištini i Kosovu Polju, a slaviće se i u Banjskoj, manastiru Gorioč kod Istoka, Sredačkoj Župi…
